tarihsel durum

Kocaeli ili İzmit ilçesine bağlı bir beldedir. İzmit Körfezi'nin ve İzmit şehir merkezinin 30 kilometre kuzeydoğusunda yer alır.Cumhuriyet öncesinde bir Ermeni kasabası olan Akmeşe, Armaş ya da Ermeşe olarak bilinmekteydi. Bugün modern Ermenistan'ın Ararat vilayetinde Armaş isminde bir kasaba bulunmaktadır. Armaş'a Müslüman göçmenlerin yerleştirilmesi sonrası, kasabanın adı da Akmeşe olarak değiştirilmiştir. Osmanlı döneminde doğudan göç eden Ermeniler, 1611 yılında o dönemdeki adı Ermeşe ya da Armaş olan Akmeşe’ye yerleştirilmiştir. Armaş, bu tarihten sonra zamanla Hıristiyanlar için önemli bir dini merkez olmuştur. Armaş Ruhban Okulu da burada kurulmuştur. Bu okul, Kocaeli’nin ilk yüksek eğitim kurumu özelliğini de taşımaktadır. Okulun başrahibi aynı zamanda İzmit piskoposuydu. Ancak bu unvan daha sonra Ermeni Patriği tarafından üstlenilmiştir. Bazı kaynaklarda Armaş Ruhban Okulu'nun Osmanlı Ermenilerinin milliyetçilik hareketinde önemli bir rol üstlendiği de söylenmektedir.Armaş’ta tarihsel olarak ipek böcekçiliği büyük önem kazanmıştır. Bölgede ipek böceği üretimi ve özel ipek kumaş dokuması yapılmıştır. Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinde Armaş’ın ipekli kumaşlarının çevrede ve özellikle İzmit’te büyük itibar gördüğüne değinilmektedir. Böcekhane olarak kullanılan bina, halen ayakta olup Yatılı İlköğretim Okulu’nun bir parçası olarak hizmet vermeye devam etmektedir.Bazı kaynaklarda Hıristiyan Osmanlıların her sene Eylül ayında ziyaret ettiği Armaş’ın nüfusunun 20.000 civarına kadar yükseldiğinden söz edilir. O dönemde Armaş ticari yönden de hareketli idi. Önce İttihat ve Terakki hükümetinin kararıyla 1915 yılında, ardından da 1922 yılında İstiklâl Harbi sonrasında Ermenilerin tamamen ayrılmaları sonrasında Akmeşe iki sene kadar boş kalmıştır. Daha sonra bu bölgeye Müslüman göçmenler yerleştirilmiştir. Lozan Antlaşması'nda öngörülen azınlıkların mübadelesi (değişimi) gereği, Karasu (Mestâ) nehrinin batısında kalan Müslüman Türklerle, İstanbul dışındaki Anadolu’da yaşayan Rumlar yer değiştirmiştir. Bu çerçevede Akmeşe’ye ilk gönderilen muhacirler Drama bölgesindeki Kozluca, Gabrova, Meşeli ve Horozlu köylüleridir. Bu köylüler 1924 yılında hükümet tarafından bir plan dahilinde Samsun civarında yerleştirilecekti. Ancak İzmit’e gemiyle gelindiğinde, Armaş’ı araştırıp beğenmeleriyle buraya yerleştirilmişlerdir. Türklerin iskanıyla birlikte kasabanın adı “Akmeşe” olarak değiştirilmiştir. Akmeşe’ye ilk yerleştirilenler, Dedeağaç’tan İstanbul’a kadar trenle, İstanbul’dan İzmit’e de gemiyle gelmişlerdir. Bu köylüler, Akmeşe’ye geldiklerinde bazı kaynaklara göre en az altı ay çadırlarda yaşamıştır. Bir sene kadar sonra Drama’nın bir başka bölgesinden (Lakavisa köyünden) önce Ordu civarına yerleştirilen fakat burayı beğenmeyip gelen 60 hane kadar Müslüman Türk de bu köye yerleşmiştir. Bu arada Kozluca köyünden gelenlerin çoğunluğu (yaklaşık 100 hane kadarı), gelişlerinden birkaç ay sonra Tütüncü Hacı Hasan Bey (Hacı Hasan Kozluca) önderliğinde Akmeşe’den ayrılarak İzmit Körfezi'nin karşısında kalan Yeniköy’e gitmişler, bu gidişleri hükümetin izniyle olmadığı için daha sonra yeniden Akmeşe’ye döndürülmüşler, fakat kısa bir zaman sonra gerekli izni alarak Yeniköy’e yerleşmişlerdir. Akmeşe’ye göçler, 1935 yılına kadar aralıklarla sürmüş ve sırasıyla bugün Bulgaristan’da kalan Kırcaali’den, Pravat’tan (1929), Üsküp civarından (Kocacık’tan) gelen Türklerden sonra nihayet Romanya Tatarlarından elli kadar hane 1935’te gelerek yerleşmiştir. Ancak bu Romanya göçmenlerinden çoğu hane, burada geçim imkânları bulamayarak aralıklarla 1950’li yılların başlarına kadar Tatarların çokça bulunduğu Eskişehir’e veya Gebze’ye gitmişlerdir. Bugün Akmeşe’de Tatarlardan ancak birkaç hane bulunmaktadır. Akmeşe’ye göç serüveni, böylece tamamlanmıştır. Akmeşe Belediyesi 1999 yılında kurulmuştur. Belediye, TBMM’de 2008 yılında kabul edilen yasa ile kapatılmıştır. Akmeşe'nin son belediye başkanı Hilmi Sevilen'dir.


Kaynak: http://tr.wikipedia.org/wiki/Akme%C5%9Fe,_%C4%B0zmit